خطرات گازهای چاه فاضلاب و لزوم تخلیه چاه در زمان مناسب

در چاه های فاضلاب در اثر واکنش هایی که در فضولات و فاضلاب موجود در چاه رخ می دهد گازهای مختلفی تولید می شود. این گاز ها بی رنگ و گاهی بی بو هستند و اگر تنفس شوند مشکلات تنفسی ایجاد می کنند و حتی ممکن است منجر به خفگی و مرگ شوند.

هنگام تخلیه چاه باید مراقب این گاز ها بود و اقدامات ایمنی مناسب برای مواجه شدن با آن ها را رعایت کرد. و بسیار مهم است که سرویس سالیانه چاه فاضلاب شما توسط یک متخصص لوله بازکنی و تخلیه چاه انجام گیرد تا شما از وضعیت چاه فاضلاب جذبی خود کاملا مطلع باشید و بتوانید در هنگام مقوع مشکل اقدامات لازم را صورت دهید این مقاله توسط پارس کمک منتشر شده است .

با توجه به اینکه بیشتر این گازهای سمی بدون بو هستند تشخیص وجود آن ها در چاه فاضلاب بسیار سخت می باشد. مسمومیت با این گاز ها بسیار ناگهانی اتفاق می افتد و فرد مسموم را به شدت دچار خستگی و ضعف می کند و ممکن است فرد مسموم شده توسط این گاز ها امکان خروج از چاه و درخواست کمک از دیگران را نداشته باشد.

انواع گازهای تولید شده در چاه فاضلاب و خطرات آن ها

گازهای فاضلاب می توانند بسیار خطرناک باشند و کمترین ضرری که دارند ایجاد بوی تعفن در اطراف چاه می باشد. گاز های موجود در چاه فاضلاب در نتیجه عملکرد غیرهوازی باکتری‌ها (باکتری‌هایی که نیاز به اکسیژن ندارند) بر روی لجن و فاضلاب ایجاد می‌شوند. در ادامه به معرفی گاز های تولید شده در چاه های فاضلاب می پردازیم و خطرات مسمومیت با هریک از آن ها را بررسی می کنیم.

 گاز آمونیاک (Ammonia) و خطرات آن

گاز آمونیاک با فرمول شیمیایی NH3 یکی از گازهای موجود در چاه های فاضلاب می باشد که نتیجه تجزیه و تخمیر مواد آلی ازت دار مانند اوره می باشد که در فضولات انسان و حیوان وجود دارد. این گاز در اطراف چاه های فاضلاب و سرویس های بهداشتی فراوان است.

ساختار مولکولی آمونیاک از یک اتم نیتروژن و سه اتم هیدروژن  تشکیل شده‌ است.

خطرات گاز آمونیک:

آمونیاک گازی است بی رنگ با بوی بسیار تند و زننده که بسیار مضر و خطر آفرین است. از جمله خطرات گاز آمونیاک سرفه آور بودن آن، تحریک چشم و سوزش آن، ایجاد سوختگی در سطح پوست، اشک آور بودن آن می باشد و اگر مجاورت با این گاز طولانی شود ممکن است منجر به خفگی و مرگ نیز بشود.

اگر گاز آمونیاک با هوا ترکیب شود یا بیش از حد گرم شود و یا تحت فشار قرار بگیرد ممکن است منجر به انفجار شود.

افراد چاه باز کنی که برای تخلیه چاه و یا لایروبی چاه به درون چاه فاضلاب می روند باید مراقب این گاز باشند چون باعث کمبود اکسیژن شده و تنفس را دشوار می کند.

مسمومیت با گاز آمونیک:

مسمومیت با گاز آمونیاک باعث تعریق شدید در فرد مسموم می شود. بهترین کار قبل از رسیدن نیروهای امدادی این است که فرد مسموم را در معرض هوای آزاد قرار دهیم و در صورت امکان پوست فرد مسموم شده را با آب شستشو دهیم و لباس های او را تعویض کنیم.

گاز سولفید هیدروژن (Hydrogen sulfide) و خطرات آن

گاز سولفید هیدروژن یا هیدروژن سولفید با فرمول مولکولی H2S که با نام های اسید سولفیدریک یا هیدروسولفوریک اسید نیز شناخته می شود و به گاز فاضلاب، گاز مرداب و گاز ترش نیز معروف است . گاز سولفید هیدروژن گازی است بی رنگ، سمی و قابل اشتعال که دارای بویی شبیه به بوی تخم مرغ گندیده و در غلظت های بالا بویی شیرین دارد.

گاز ترش، هپاتیک اسید، دی هیدروژن سولفاید نام های دیگر گاز سولفید هیدروژن هستند.

قدرت حل شوندگی بالای گاز سولفید هیدروژن در آب و روغن باعث شده این گاز در آب های زیرزمینی و سطحی وارد شده و در آن ها حل شود. چگالی گاز هیدروژن سولفید از هوا بیشتر است بنابر این در ارتفاعات کم ماندگار می شود.

این گاز هم در چاه های فاضلاب دیده می شود و افراد مقنی و چاه باز کن هنگام ورود به چاه باید مراقب این گاز سمی و خطرناک باشند.

خطرات مسمومیت با گاز هیدروژن سولفید:

گاز هیدروژن سولفید در عملکرد سیتوکروم اکسید اختلال ایجاد کرده و مانع جذب اکسیژن می شود. تماس با این گاز خطراتی مثل سوزش حلق، بینی، چشم و ریه را به همراه دارد و در موارد حادتر منجر به خفگی و مرگ افراد می شود.

گاز هیدروژن سولفید اگر با هوا ترکیب شود به عنوان یک اکساینده عمل می کند و می تواند منجر به ایجاد جرقه و آتش سوزی شود. باید مراقب بود که این گاز در معرض گرما و جرقه قرار نگیرد و همچنین مجاورت این گاز با آهن و فولاد باعث تولید سولفید آهن می شود که سولفید آهن در معرض اکسیژن قرار بگیرد واکنش داده و منجر به انفجار می شود.

اگر این گاز با غلظت کم تنفس شود مکانیسم تدافعی بدن با آن مقابله می کند و آن را به گازس بی ضرر تبدیل می کند اما چنانچه مسمومیت با این گاز شدید باشد و اقدام فوری صورت نگیرد می تواند منجر به مرگ فرد شود.

 گازمتان (Methane) و خطرات آن

گاز متان با فرمول مولکولی CH۴ گازی بی رنگ، بی بو و بی مزه است و قابلیت اشتعال فراوانی دارد. وجود این گاز باعث کمبود اکسیژن در محیط می شود. به این گاز، گاز مرداب نیز گفته میشود. گاز متان بسیاز سمی است و اگر برای مدت طولانی استنشاق شود جایگزین اکسیژن در دستگاه تنفسی می شود و باعث خفگی می گردد.

حجم عمده ی گاز متان طبیعی در تالاب ها و اقیانوس ها موجود است به همین دلیل به آن گاز باتلاق نیز می گویند. علاوه بر این گاز متان در اثر تجزیه مواد آلی مانند کود کشاورزی، آب پسماند، پسماندهای جامد شهری و پسماندهای موجود در چاه های فاضلاب به وجود می آید.

خطرات مسمومیت با گاز متان:

متان گاز سمی محسوب نمی شود ولی مسمومیت با غلظت بالای متان می تواند موجب بروز تغییر در خلق و خو، گفتار ناقص، ایجاد مشکل در دید، کم شدن حافظه و بینایی، تهوع و سر درد و حتی خفگی و مرگ شود. این گاز محرک چشم و پوست نمی باشد.

در صورت تماس با متان مایع، خصوصا تماس چشمی, فورا موضع آلوده شده را با آب ولرم شستشو دهید.

 گاز کربن دی اکسید (CO2) و خطرات آن

گاز کربن دی اکسید یا دی اکسید کربن یا گازکربنیک با فرمول شیمیایی CO2 از ترکیب یک اتم کربُن با دو اتم اکسیژن تشکیل شده است.

گاز دی اکسید کربن گازی بیرنگ و بی بو است و اگر با استنشاق شده و با بزاق دهان ترکیب شود تولید کربنیک اسید می کند و طعم اسید می دهد.

گاز کربن دی اکسید گازی بی رنگ و بو و غیر قابل اشتعال است و از آنجایی که چگالی بیشتر از هوا دارد  پایین تر از آن قرار می گیرد و از آن برای خاموش کردن آتش استفاده می شود.

خطرات مسمومیت با گاز کربن دی اکسید:

دی اکسید کربن گازی سمی است که اگر تنفس شود در ابتدا باعث تنگی نفس و احساس خفگی و در طولانی مدت می تواند مرگ آفرین باشد. نشانه های مسمومیت با این گاز می تواند ترشی دهان و سوزش گلو باشد که ناشی از حل شدن  CO2 در بزاق دهان و تولید محلول اسیدی ضعیفی به نام اسید کربونیک است.

گاز کربن مونوکسید(Carbon monoxide) و خطرات آن

گاز کربن مونوکسید یا CO یا مونوکسید کربن گازی بی رنگ و بی بو است که بر اثر سوخت ناقص کربن تولید می شود. اگر این مقدار این گاز در خون بیشتر از حد مشخصی شود باعث مرگ انسان می شود.

از آنجایی که گاز کربن مونوکسید گازی بی رنگ و بی بو ولی قابل اشتعال و سمی است به آن نامرئی معروف هم می گویند کا باعث کاهش سروتونین مغزی می شود .

خطرات مسمومیت با کربن مونوکسید:

اگر گاز کربن مونوکسید استنشاق شود بلافاصله با گلبول‌های قرمز واکنش می دهد و باعث می شود که اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد.

اولین نشانه ی مسمومیت با گاز کربن مونوکسید سوزش چشم هاست. دیگر نشانه های مسمومیت با این گاز عبارتد از: افزایش ضربان قلب، احساس خواب آلودگی، اختلالت حرکتی، سردرد، سرگیجه، کاهش حافظه و ناتوانی در حرکت اندام‌ها، قرمز شدن لب ها و ناخن ها.

اگر مسمومیت با گاز کربن مونوکسید ادامه یابد موجب بیهوشی و مرگ می شود.

اقدامات لازم برای جلوگیری از مسمومیت با گاز های تولید شده در چاه های فاضلاب

• آموزش پرسنل تخلیه چاه و آشنایی آن ها با این گازها
• افراد شاغل در این حرفه معاینات دوره ای در خصوص دستگاه تنفسی و قلبی عروقی و چشم های خود انجام دهند تا از سلامت ان ها مطمئن شوند.
• بهتر است چاه از تهویه مناسب برخوردار باشد.
• استفاده از تجهیزات شناسایی گازهای سمس درون چاه فاضلاب
• رعایت ایمنی فردی و استفاده از تجهیزات تنفسی مثل ماسک، دمنده هوا
• استفاده از تجهیزات مناسب برای مراقبت از چشم ها
• استفاده از کلاه و دستکش برای حفاظت از سر و پوست دست در مواجهه با این گازها

کمک های اولیه برای کمک به فرد مسموم شده با گازهای فاضلاب

ممکن است با وجود رعایت نکات ذکر شده در بالا باز هم مسمومیت اتفاق بیفتد. در این حالت بهتر است اقدامات لازم برای نجات فرد مسموم انجام گیرد:

• فرد امداد رسان از تجهیزات تنفسی استفاده کند تا دچار مسمومیت نشود.
• فردی که دچار مسمومیت با گازهای چاه فاضاب شده را به سرعت به هوای آزاد انتقال دهید.
• راه تنفسی فرد مسموم را بررسی کنید و در صورتی که مصدوم تنفس نمی کند تنفس مصنوعی بدهید.
• نبض فرد مسموم را بررسی کنید و اگر مصدوم نبض ندارد سریعاً ماساژقلبی را شروع کنید.
• اگر مسموم  دچار خشکی گلو شده و سرفه های شدیدی دارد بهتر است گلو را با محلول نیترات نقره شستشو دهید.
• در صورتی که مصدوم دچار آسیب در چشم شده باشد باید چشم ها را با محلول اسیدبوریک شستشو دهید و به مدت 15 دقیقه از کمپرس آب سرد استفاده کنید.