روشهای نوین جمع‌آوری فاضلاب
جمع آوری و انتقال فضلاب یکی از مهمترین دستاوردهای انسان است. انتقال فاضلاب و یا دفع فاضلاب در روش سنتی یا روش متداول روشی است که بطور ثقلی آب مصرف شده را بطور صحیحی جمع آوری و به تصفیه خانه منتقل می‌کند تا برای تصفیه در تصفیه خانه جمع آوری شود. بر اساس تحقیقاتی که بر روی وضعیت جمع آوری فاضلاب در جوامع کوچک انجام دادند به این نتیجه رسیدند که هزینه‌های سیستم ثقلی و یا متداول ۴ برابر هزینه‌های تصفیه و دفع فاضلاب می‌باشد. از این رو جهت اجتناب از این مسایل، سیستم جدید را پیشنهاد داده‌اند. سیستم جدیدی که علاوه بر تصفیه مناسب فاضلاب، هزینه را کاهش دهد.
۱- روش سپتیک تانک ثقلی (Septic Tank Effluent Gravity STEG)
اولین روش تصفیه فاضلاب روش سپتیک تانک ثقلی است. در روش تصفیه فاضلاب با سپتیک تانک ثقلی يک پيش تصفیه بر روی فاضلاب صورت می‌گيرد و مشکلی جهت تامين سرعت خودشستشويی وجود ندارد چون مواد جاند معلق درشت در سپتیک تانک مانده و اختلالی در تامين سرعت خودشستشويی ايجاد نمی‌کنند. در سپتیک تانک لازم نيست که قطر لوله 200 mm و يا بالاتر انتخاب گردد. به این روش عملیات پیش تصفیه روی فاضلاب انجام می‌شود.
اين روش برای جوامع کوچک کاربرد دارند و چون قطر لوله‌ها کوچک هستند، می‌توان از لوله‌های پلاستيکی استفاده نمود زيرا خوردگی اين نوع لوله‌ها کمتر است و مشکل نشتاب وجود ندارد و به راحتی می‌توان از آن برای انتقال فاضلاب استفاده کرد.
فاضلاب بدون هيچ پيش تصفیه‌ای وارد شبکه جمع آوری شده و به صورت ثقلی به سمت تصفیه خانه حرکت می‌کند. حداقل قطر لازم 150 تا 200 میلی متر است تا انتقال فاضلاب به خوبی انجام شود. جهت جلوگيری از رسوب جامدات معلق، حداقل قطر 6/ متر بر ثانيه بايد حفظ گردد. جهت تميز کردن لوله‌ها از رسوبات آنها وجود منهول الزاميست. منهول یا آدمرو امکان دسترسی انسان به لوله‌های فاضلاب را فراهم می‌کند. بدليل آب بند نبودن کامل شبکه جمع آوری سنتي، يکی از مشکلات اصلی Infiltration يا نشتاب به داخل و Exfiltration يا نشتاب به خارج می‌باشد. در اين روش قطر شبکه کم است ( حدود 25 تا 50 mm ) و لوله‌های پلاستيکی مورد استفاده قرار می‌گيرند.
لوله‌های خروجی فاضلاب از منازل، در ابتدا وارد سپتیک تانک می‌گردند و فاضلاب خود را در سپتیک تانک تخلیه می‌کنند. بدليل اينکه در اين حالت مواد جامد قابل ته نشينی وجود ندارد. سيستم با قطر کم و شيب کمتر قادر به انتقال فاضلاب خواهد بود. اين سيستم به دليل اينکه کاملا آب بند می‌باشد، امکان نشتاب به داخل و يا خارج وجود ندارد. اين سيستم برای اولين بار در سال 1961 در استراليا و سپس در سال 1977 در آمريکا مورد استفاده واقع شد. عمق کارگذاری لوله‌ها در اين سيستم حدود 9/ متر مي‌باشد. به این روش می‌توان به راحتی فاضلاب را تصفیه کرد.
۲- روش سپتیک تانک با پمپ ( Septik Tank Effluent Pump)
روش دوم تصفیه فاضلاب سپتیک تانک با پمپ است. اين روش، شامل شبکه تحت فشار می‌باشد. در اين روش، سپتیک تانک مجهز به صافی و پمپ با فشار بالاست و به راحتی فاضلاب را پمپاژ می‌کند. فاضلاب خروجی توسط لوله‌هايی با قطر کم، که تحت فشار می‌باشند، پمپاژ می‌شود. شبکه جمع آوری فاضلاب اصلی نيز در اين روش تحت فشار می‌باشد که البته این فشار زیاد نیست.
قطر لوله‌های تخليه در اين سيستم 25تا38 میلی متر است. قطر لوله‌های اصلی حداقل 50 میلی متر می‌باشد. مانند سيستم STEG مشکل نشتاب در اين سيستم نيز وجود ندارد. این سیستم به راحتی فاضلاب را تصفیه می‌کند. در اين سيستم شبکه در عمق بسيار کم گذارده می‌شود و لوله‌ها دارای انعطاف کافی هستند، به همين دليل نياز به شيب دهی نيست که این یکی از مزایای این سیستم است. فاضلاب در محیط زیست تنها مشکله مربوطه، زمانی است که سطح آب زيرزمينی بالاست و منطقه سنگلاخی است.
۳- Pressure Sever With Grinder Pump
اين سيستم شبيه روش دوم است و در حالت کلی مانند آن است ولی بجای استفاده از پمپ ساده از پمپی استفاده می‌شود که قدرت بيشتری دارد تا به راحتی فاضلاب را پمپاژ کند. در اين سيستم برای شبکه جمع آوری از سپتیک تانک استفاده نمی‌شود و بجای آن از يک پمپ خردکننده برای خرد کردن جامدات استفاده می‌شود که این نیز ویژگی خاصی است. بنابراين می‌توان از شبکه‌هايی با قطر کوچک استفاده کرد. مانند روش STEP اين شبکه نيز با قطر کم و عمق کارگذاری کم استفاده می‌شود ولی در اين روش به دليل عدم استفاده از پيش تصفیه مقدار جامدات معلق، چربی و روغن بيشتر خواهد بود که این یکی از مشکلات این سیستم است.
۴- روش خلا
در اين سيستم از شبکه‌ای استفاده می‌گردد که تحت فشار منفی و خلا قرار دارد و فاضلاب را با این روش تصفیه می‌کند. در اين روش جايگزين نيز مانند حالتهای قبلي، قطر لوله‌ها کم، عمق کارگذاری شبکه نيز کم و شتاب نيز وجود ندارد و به راحتی اقدام به تخلیه فاضلاب می‌کند.
روشهای جايگزين مورد بحث عموما برای جوامع کوچک و غير متمرکز استفاده می‌شود. از بين اين روشها تنها سيستم STEG قابل استفاده است.
منبع: سایت مهندسی بهداشت محیط (envi.ir)