مواد آلاینده موجود در فاضلاب
فاضلابهای تخلیه چاه و فاضلاب های شبکه فاضلاب و به طور کلی فاضلاب ها بر اساس منشا تولید محتوی مواد آلاینده انواع متفاوتی دارند. فاضلابهای صنعتی نسبت به فاضلابهای شهری دارای تنوع آلودگی بوده به طوریکه نوع مواد آلاینده آنها بستگی به نوع صنعت و کارخانه و نوع تولیدات آن دارد. مشخصات بعضی از فاضلابهای صنعتی از نظر نوع آلودگی قابل مقایسه با فاضلابهای شهری است. فاضلاب تولیدی در صنایعی که محتوی گازها و ترکیبات سمی و خورنده هستند میتواند بر روی شبکههای فاضلاب و فرایندهای تصفیه بیولوژیکی دارای اثرات مخرب و مختل کننده باشد؛ به همین دلیل انجام عملیات پیش تصفیه قبل از تخلیه آنها به فاضلابهای شهری ضروری است.
فاضلابها حاوی مواد آلایندهای هستند؛ پس هنگام انجام عملیات تخلیه چاه و حمل آن باید دقت لازم را دارا بود. در صورت ورود فاضلاب به طبیعت و محل زندگی موجودات زنده باعث ایجاد بیماری در آنها میکند. کارگران تخلیه چاه، رانندگان و دارندگان تانکر های حمل فاضلاب باید به دقت این نکات را رعایت کنند.
هدف از انجام پیش تصفیه، کاهش غلظت آلودگی فاضلابهای صنعتی به حدی است که پس از تخلیه به فاضلابروهای شهری دارای اثرات تخریبی بر روی شبکههای فاضلاب و تصفیه خانههای بیولوژیکی نباشد.
۱- مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی
شامل قندها، چربیها و پروتئینها است که بیشترین آن مربوط به پروتئینها به میزان ۶۵ درصد و کمترین آن مربوط به چربیها به میزان ۱۰ درصد است. ورود مواد آلی به منابع آب سبب مصرف اکسیژن محلول شده نامطلوب ایجاد مینماید. جهت سنجش غلظت مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی در فاضلاب از پارامترهایی همچون COD, BOD, TOC استفاده میشود. مواد آلی موجود در فاضلاب توسط میکروارگانیسمها به عنوان منبع مواد غذا برای تکثیر و رشد و حصول انرژی به کار میرود. از نظر سرعت تجزیه بیولوژیکی،در مرحله اول قندها، در مرحله دوم پروتئینها و چربیها از همه دیرتر تجزیه میشوند.
۲- کل جامدات معلق
جامداتی که اندازه آنها از یک میکرون بزرگتر باشد به آنها جامدات معلق گفته میشود که اندازهگیری آنها از طریق عبور فاضلاب (فاضلاب تخلیه چاه) از صافی فایبرگلاس با منافذ حدود یک میکرون و درجه حرارت ۱۰۵-۱۰۳ درجه سانتیگراد صورت میگیرد. جامدات معلق به دو بخش تقسیم می شوند. جامدات معلق قابل ته نشینی و غیر قابل ته نشینی که اندازه گیری جامدات معلق قابل ته نشینی از طریق قیف ایمهاف در مدت زمان یک ساعت انجام میگیرد.
واحد سنجش جامدات قابل ته نشینی به دو صورت است:
ورود مواد معلق به منابع آب به خصوص آبهای جاری سبب افزایش کدورت آب، کاهش عبور نور خورشید و تجمع رسوبات در کف رودخانهها میشود که در نهایت زندگی آبزیان به خطر افتاده و شرایط بیهوازی با کاهش کیفیت آب را به همراه خواهد داشت.
۳- عوامل بیماری زا
شامل ویروسها، باکتریها، پروتوزوئرها، انگلها و قارچها میباشد که وجود آنها در فاضلاب، تخلیه فاضلاب و تخلیه چاه در محیط زیست سبب انتقال بیماریهای واگیردار در جامعه میگردد. جهت بررسی آلودگی میکروبی فاضلابها از میکروارگانیسمهای شاخص استفاده میشود که در این رابطه باکتریهای گروه کلی فرم و کلی فرم مدفوعی مطرح میباشند.
۴- مواد مغذی
به طور کلی شامل ازت و فسفر است که منشا ورود آنها به فاضلاب (فاضلاب شبکه و فاضلاب تخلیه چاه) استفاده از مواد پاک کننده در منزل و مواد دفعی انسان شامل ادرار و مدفوع میباشد. ورود غلظت زیاد ازت و فسفر به محیطهای آبی سبب بروز پدیده پیری زودرس یا اتروفیکاسیون میگردد که با کاهش کیفیت آب و از بین رفتن آبزیان همراه است.
۵- فلزات سنگین
شامل فلزات سنگین نظیر کادمیوم، کروم، سرب ،جیوه، روی، ارسنیک و ... میباشد که این فلزات در فاضلابهای شهری (انواع فاضلاب تخلیه چاه شهری) به تنهایی غلظت پایینی دارند ولی در بعضی فاضلابهای صنعتی از جمله صنایع آبکاری، نساجی، تولید حشره کش، باطری سازی، پلاستیک سازی، تولید شیشههای رنگی و فاضلاب صنایع استخراج فلزات وجود دارد. ورود فلزات سنگین به منابع آب و در نهایت آلودگی از طریق مصرف آب آلوده و زنجیره غذایی انسان وارد بدن انسان میشود که نتیجه آن ایجاد مسمومیت در انسان است. یکی از خواص فلزات سنگین خاصیت تجمع پذیری بیولوژیکی آنها است. یعنی به مرور زمان از طریق آب وارد بافتهای آبزیان مثل صدفها و ماهیها شده و غلظت آنها در بافتهای زنده افزایش مییابد که در نهایت انسان از طریق مصرف غذاهای دریایی آلوده در معرض خطر مسمومیت شیمیایی قرار میگیرد که دو نمونه بیماری مرتبط با آنها شامل بیماری میناماتا در اثر غذاهای دریایی آلوده به جیوه و ایتای در اثر مصرف غذاهای دریایی آلوده به کادمیوم در کشور ژاپن مشاهده شده است.
۶- مواد آلی مقاوم به تجزیه بیولوژیکی
شامل ترکیباتی مثل آفتکشها، حشرهکشها، ترکیبات رنگی، ترکیبات آروماتیک، حلالهای آلی و فنلها میباشد که این ترکیبات تحت عنوانSOCS (ترکیبات آلی مصنوعی) مطرح میباشند. ترکیبات فوق در فرایندهای تصفیه متداول فاضلاب (انواع فاضلاب از قبیل فاضلاب تخلیه چاه) به طور موثر زدایش نمیشوند و برای زدایش موثر آنها باید از فرایندهای تصفیه پیشرفته استفاده نمود. ورود این ترکیبات به محیط زیست و منابع آب سبب ایجاد بو، مزه و خطرات سمی و در مورد بعضی ترکیبات دارای خاصیت سرطانزایی احتمالی میباشند.
۷- کل جامدات محلول TDS
شامل کاتیونها، آنیونها مثل کلرور، سولفات، پتاسیم، سدیم، نیترات، بی کربنات و فسفات و …. میباشد که مجموعا تشکیل دهنده TDS فاضلاب میباشند. اگرچه سنجش میزان TDS در فاضلاب (فاضلاب تخلیه شده توسط تخلیه چاه) به عنوان یک فاکتور مهم مطرح نمیباشد ولی اطلاع از میزان TDS در استفاده مجدد از پساب برای مصارف کشاورزی دارای اهمیت زیادی است؛ زیرا بعضی از گیاهان نسبت به بالا بودن آن در آب و خاک حساس میباشند.
در کشورهایی که دارای دستگاه زباله خردکن در آشپزخانه بودهاند و پسمانده مواد غذایی را پس از خرد کردن به داخل فاضلابروها تخلیه مینمایند میزان آلودگی درون فاضلاب آنها بیشتر است. شدت آلودگی فاضلاب تولیدی در هر شهری بستگی به مقدار بار آلودگی سرانه تولیدی و همچنین بستگی به میزان مصرف آب دارد که این دو پارامتر نیز تابعی از شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی جامعه میباشد.
کارگران چاه باید هنگام تخلیه چاه به نکات ایمنی و بهداشتی دقت داشته باشند. به علت این که کارگران هنگام انجام عملیات های چاه و تخلیه چاه بیشتر با فاضلاب سر و کار دارند، بیشتر در معرض این آلودگی های فاضلاب قرار دارند.
منبع: شرکت مهندسی کمپ