لوله فاضلاب و انواع آن
لوله‌ها را می‌توان به انواع مختلف از نظر جنس کاربرد و نحوه اتصالات دسته بندی نمود. در آبرسانی و جمع آوری فاضلاب (لوله فاضلاب) عمدتا از لوله‌های آهنی و پلاستیکی استفاده می‌شود. لوله‌های آزبست سیمان و لوله‌های بتونی نیز در جمع آوری فاضلاب (لوله فاضلاب) کاربرد دارند.
همچنین در آبرسانی منازل و اماکن و سیستمهای آبرسانی کوچک PLUMBING از لوله‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. در لوله کشی آب گرم و سرد مصرفی برای اتصال لوله‌ها به یکدیگر تغییر جهت دادن لوله‌ها انشعاب گیری و یا تبدیل قطر لوله از قطعاتی استفاده می‌کنیم که آنها را اتصالات یا وصاله می‌نامند.
لوله‌های گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می‌شوند: لوله‌های فولادی گالوانیزه و لوله‌های آهنی گالوانیزه. این دو نوع در بازار به لوله‌های آهنی سفید معروف اند و عموما بین این دو نوع فرق گذاشته نمی‌شود در صورتی که لوله‌های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبکتر و براق‌تر است.
هر دو نوع لوله‌های گالوانیزه در شاخه‌های 6 متری ساخته می‌شوند و در هر دو سر حدیده شده اند. قطر اسمی این لوله‌ها از اینچ تا 8 اینچ دسته بندی شده اند. برای اتصال لوله‌های گالوانیزه نمی‌توان از فرایند جوشکاری استفاده نمود چرا که در اثر حرارت جوشکاری روی موجود در این لوله‌ها اکسید شده و گاز اکسید روی ایجاد شده برای تنفس خطرناک است.
۱- لوله‌های فولادی گالوانیزه
این نوع لوله‌ها برای آبرسانی و گاهی برای تخلیه فاضلاب به کار برده می‌شوند ولی مورد استفاده اصلی آنها برای تهویه است. جنس این لوله‌ها از فولاد نرمی است که در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده و درز آن را جوش می‌دهند و سپس آنها را جهت افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگی‌ها روی اندود (گالوانیزه) می‌کنند. این نوع لوله‌ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند. برای گالوانیزه کردن لوله‌های فولادی از پیل شیمیایی یا پیل گالوانیک استفاده می‌کنند.
۲- لوله‌های آهنی گالوانیزه
جنس این لوله‌ها آهن سفید نورد شده است که درز آن توسط دستگاههای درز جوش بهم جوش داده می‌شود و سپس لوله را در فلز روی مذاب فرو می‌برند. این لوله‌ها از رنگ تیره و خاکستریشان شناخته می‌شوند.
لوله‌های چدنی
جنس این لوله‌ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ شکل و طول لوله نوع اتصالات آنها با متفاوت است و اغلب در سیستم لوله کشی فاضلاب و برای جمع آوری آبهای سطحی استفاده می‌شوند. لوله‌های چدنی که در سیستم فاضلاب به کار می‌روند به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف) دو سر تخت
نحوه اتصال در این نوع لوله چدنی استفاده از بست مخصوص می‌باشد.
ب) سر توپی
این نوع لوله چدنی خود به دو دسته یک سر توپی و دو سر توپی تقسیم می‌شوند و برای اتصال در این نوع لوله‌ها از سرب و کنف استفاده می‌شود.
لوله‌های چدنی را به 6 دسته مجزا می‌شوند:
۱- لوله‌های PVC (پلی ونیل کلراید)
مزایا لوله‌های PVC:
- اتصال لوله و قطعات ان بسیار آسانتر و سریعتر از سایر لوله‌ها انجام می‌شود.
- در نصب روکاری احتیاجی به رنگ آمیزی ندارد.
- دارای وزن سبک هستند.
- در برابر مواد شیمیایی از مقاومت بالایی برخوردارند.
معایب لوله‌های PVC:
- لوله‌های PVC خشک در برابر سرما بسیار حساس و شکننده می‌باشند.
- در برابر حرارت زیاد فرم و استحکام خود را از دست می‌دهند.
- به علت قدرت مقاومت کم جداره این لوله‌ها بایستی از فنر لوله باز کنی برای گرفتگی مجرای لوله‌ها استفاده نمود.
اتصال لوله‌های PVC توسط چسب متداول‌تر است. قبل از اتصال باید در سطح لوله آلودگی زدائی انجام شود و لوله کاملا خشک باشد و بعد از اتصال 10 تا 15 دقیقه صبر کرد تا سفت شود.
کاربرد لوله‌های PVC فشار قوی در سیستمهای فاضلاب ساختمان به عنوان لوله‌های عمودی و جمع آوری کننده و لوله تخلیه اصلی فاضلاب است.
۲- لوله‌های PE (پلی اتیلن)
این لوله‌ها به رنگ تیره یا سیاه رنگ هستند. ضخامت و چگالی لوله‌های PE نسبت به لوله‌های PVC بیشتر است. این لوله‌ها در برابر فشار ناشی از سیال مقاوم‌تر اند. اتصال لوله‌های PE به روش اتصال جوش حرارتی و جوش سر به سر انجام می‌شود. لوله‌ای PE به دلیل تحمل فشار بالا در شبکه توزیع آب شهری کاربرد دارند.
از معایب لوله‌های PE می‌توان به حجیم بودن اتصالات آن اشاره کرد که ایجاد محدودیت در تاسیساتی که بحث فضا در آن مطرح است می‌کند و همچنین قابلیت تحمل دما تا 55 درجه سانتی گراد را دارد که این امر ایجاد محدودیت در استفاده از این نوع لوله را در سیستمهای آب گرم خواهد کرد.
۳- لوله‌های PP (پلی پروپیلن)
این لوله‌ها به رنگ سفید و یا سبز وجود دارند و به دلیل خواص منحصر به فرد در آبرسانی سیستمهای کوچک پر کاربرد هستند. اتصال لوله‌های پلی پروپیلن توسط جوش حرارتی موسوم به اتو انجام می‌گیرد و این عمل با ذوب موضعی سطح خارجی لوله و سطح داخلی اتصال انجام می‌پذیرد.
لوله‌های PP در برابر فشار بالای سیال مقاومند و محدوده دمایی قابل تحمل وسیعی دارند. ( 50 تا 85 درجه سانتی گراد ). به همین جهت در هر دو سیستم آب سرد و گرم کاربرد دارند. نقطه ضعف این لوله‌ها تاثیر پذیری از نور خورشید و شکنندگی آنهاست.
۴- لوله‌های ABS
۵- لوله‌های CPVC
۶- لوله‌های PB
منبع: بهداشت محیط ایران